Wpływ kontekstu społecznego na architekturę Jugosławii w latach 1945-1990

  • Adnan Zoranić Architecture Department, International University of Sarajevo, Hrasnička cesta 12, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina; e-mail: azoranic@ius.edu.ba; ORCID: https://orcid.org/0000-0002-7677-6636 https://orcid.org/0000-0002-7677-6636
Słowa kluczowe: Jugosławia, architektura i urbanistyka modernistyczna, kontekst społeczny

Abstrakt

Architektura niektórych budynków, ale niezaprzeczalnie w szczególnych lokalizacjach i w danym czasie, nigdy nie jest wynikiem przypadkowych okoliczności. Zawsze bywa ograniczona przez rzeczywistość i definiowana przez społeczne oraz ekonomiczne warunki. W naszych podróżach i odwiedzając różne miejsca, zawsze próbujemy zrozumieć ich historię, tradycję, styl życia i kulturę poprzez pozostałości architektury. Miasta i ich części planowane w oparciu o zasady modernizmu oraz autentyczna architektura modernistyczna z okresu istnienia socjalistycznej Jugosławii stanowią sprawne opowieści, a ich analiza pozwala określić, jaki rodzaj społeczeństwa miał zostać ustanowiony. Naszym zadaniem jest, aby umieć usłyszeć, przeczytać, zobaczyć i dostrzec wartość tych namacalnych opowieści jako specyficznych świadectw o epokach i cywilizacji, które zniknęły, ale ich dziedzictwo istnieje w wielu aspektach wciąż. Przykładowe, progressive i avant-garde architektury i urbanistyki, które powstały na bazie uniwersalnych wartości, próbówano wprowadzić w pierwszej połowie XX wieku, to sukces na miarę wielkich osiągnięć w historii architektury, daleko od jedynie stylizacyjnych determinacji. Rewolucyjne osiągnięcie architektoniczne zostało zauważone przez społeczeństwo, które wierzyło, że zainaugurowano rewolucję socjalistyczną. Architektura modernistyczna była mniej lub bardziej celowo postrzegana jako wizualna i formalna manifestacja ogłoszonych idei modernizacji, urbanizacji, przemysłu, kultury, społecznego i gospodarczego postępu całego społeczeństwa. Artykuł bada relacje między społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi warunkami z jednej strony a rozwojem nadzwyczajnych osiągnięć architektonicznych opartych na ludzkich potrzebach, publicznym interesie i artystycznej doskonałości jako wynikiem podobnych intencji i ruchów w tym autentycznym społeczeństwie.
Opublikowane
2024-12-21